widerkówna Rozmów o Biblii cišg dalszy
Vries Naszym dzieciom o Biblii
Encyklopedia Prawna Rzeczpospolita
widerkówna Rozmowy o Biblii
fakty i mity 3
Chalker Jack L Swiaty Rombu 03 Charon Smok u wrot
114 2 (4)
03 (157)
Przetacznik Gierowska Maria, Włodarski Ziemowit Psychologia wychowania
elektronika praktyczna 2000
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.W czasach Nowego Testa-mentu gównym przemysem Mag-dal nad Morzem Galilejskim,byo solenie ryb.Aby nada po-ywieniu ostrzejszy smak, którywszyscy preferowali, stosowanote mit, koper (any) i kminek(ziaren kminku uywano zamiastpieprzu).Przyprawy te urozmai-cay nieco jednostajn diet.Rzadsze przyprawy importowanez Afryki i Azji, uywane byy tyl-ko przez zamonych ludzi.NapojeWoda, której uywano do go-towania, nie bya jednak naj-zdrowsza do picia.Wod po-chodzc z miejscowej studni lubróda mona byo pi zasadniczobez obaw.Przechowywano jw porowatych wyrobach garncar-skich, a pozostawaa ona chod-na, dziki procesowi parowania.Woda pochodzca z rodzinnejcysterny, która miaa ksztat sto-kowej jamy wykopanej w ziemi,wyoonej nieprzeciekajc wy-ciók, z ca pewnoci nie byabezpieczna do picia.Jako e woda,któr tam zbierano, spywaa rynnz dachu, czsto bya zanieczyszczo-na i pena drobnoustrojów.W cza-sach rzymskich, kiedy wod do-prowadzano do miasta przy pomo-cy akweduktów (tak jak to miaomiejsce w Cezarei i Betlejem) lubte wodocigiem (jak w Jerozo-limie), cigle nie mona byojeszcze bezpiecznie jej pi.Z tychpowodów inne pyny stanowiylepsze napoje.Pito wic mleko, czsto pocho-dzce prosto od kozy, któr posia-daa rodzina, lub mleko przyno-szone i stawiane na progu przez"mleczarza".Najpopularniejszymnapojem byo jednak wino.W ok-resie zbioru winogron mona byopi take wiey sok z tych owo-ców, wyciskany prosto z kici dofilianki.Wikszo soku musiaazosta sfermentowana, tak abymona go byo przechowywa.Pierwsze wino robiono w czasie,gdy sok wycinity z winogronby ugniatany w prasie.Drugparti robiono odciskujc pozo-staoci z prasy.Do wina dodawano czasem ólub mirr, aby otrzyma rodekagodzcy ból (taki napój podanoJezusowi wiszcemu na krzyuMt 27,34).W poczeniu z olejemuywano go do przemywania ran(Dobry Samarytanin nala oleji wino na rany zranionegomczyzny k 10,34).Wino byo powszechnym na-pojem, Jezus sam "dostarczy"je na lub w Kanie i wypi gowystarczajco duo, aby faryze-usze mogli go okreli mianem"pijaka" (k 7,34).Ludzie, któ-rzy zoyli luby Bogu lub bylioddani specjalnej subie, czasemrezygnowali z picia wina (Kp10,9; Lb 6,3).Picie w nadmiarzei upijanie si byo zawsze pot-piane.Rekabici unikali picia wi-na, traktujc to jako cz swegopowoania, aby utrzyma noma-dyczny styl ycia.Uprawa wi-noroli i produkcja wina byyuwaane za symbol osiadegoycia.W bogatych domach z czasówNowego Testamentu znajdowaysi piwnice pene wybornego wi-na z caego obszaru ródziemno-morskiego.Przechowywano jew wskich dzbanach (amforach)ze spiczastym dzióbkiem, za-kopane gboko w piasku, ebywino pozostawao chodne.Naj-czciej jednak nalewano je doskórzanych butelek (bukaków).GotowanieJedzenie zazwyczaj gotowanow garnku nad ogniem.Niektórepokarmy smaono na oleju.Natu-ralnie pieczono take chleb.Wy-piek chleba móg odbywa siw róny sposób.Najprostszz metod byo wygrzebanie w zie-mi otworu, w którym rozpalanoogie, po czym usuwano popiói ukadano na brzegach paskie"naleniki" z ciasta.Czasemplacki z ciasta ukadano na wy-jtych z ognia kamieniach lub nadnie umieszczonej nad ogniskiemmiski.W zamoniejszych domachbudowano gliniane piece z ko-minem w ksztacie ula.Ogiezapalano na dnie komina, a chlebukadano w wyszej czci jegowntrza.Dopiero w czasachrzymskich wynaleziono piec,w którym przestrze do gotowaniabya oddzielona od ognia.adnaz tych metod pieczenia nie byahigieniczna.Wiele warzyw, takich jak naprzykad ogórek, spoywano nasurowo.Fasol i soczewic goto-wano w wodzie lub oliwie,a ziarna zbó podawano rozgoto-wane w osolonej wodzie z do-datkiem masa.PosikiPosiki serwowane w domachwieniaków byy niewyszukane.Niejedzono obfitego niadania, a jeeliju co spoywano, to bya to prze-kska w drodze do pracy.Posiekw rodku dnia skada si zazwyczajz chleba, oliwek, a czasem równieowoców.Wieczorem spoywanogulasz warzywny, w którym ma-czano chleb.Wszyscy jedli z jed-nego naczynia.Caa rodzina zbiera-a si, aby zje ten posiek razem,a jeli obecni byli jacy gocie,dodawano czasem miso.Jedzonosiedzc na pododze.W zamonych domach odbywaosi to nieco inaczej.Jedzenie byobardziej wyszukane, podawanodue iloci misa.W czasach No-wego Testamentu gocie zasiadalina siedziskach po trzech stronachkwadratowego stou.Serwowanowiele potraw.Rzymskie, a raczej w rzymskimstylu urzdzone przyjcie, odby-wao si wedug nastpujcegoschematu: na pocztku byy po-dawane delikatesowe przysmakiz winem zmieszanym z miodem.Nastpnie przychodzia kolej natrzy gówne dania podawane natacach.Gocie jedli palcami, aledo jedzenia takich potraw, jak zu-pa, uywali yek! Po pierwszymdaniu - podczas posiku w rzym-skim stylu - kawaki pokarmówbyy wrzucane do ognia jako "po-wicone w ofierze" dla bogów.Nadeser podawano ciasta i owoce,wypijano napoje i oddawano sirozrywkom.Element religijny,który stanowia ofiara dla bogów,by jednym z powodów, dla któ-rych ydzi nie mogli je wspól-nie z ludmi nieydowskiego po-chodzenia.Surowe prawa ydow-skie dotyczce spoywania po-sików stanowiy drugi powód(patrz powyej).Bóg ukazaPiotrowi w trakcie widzenia ko-nieczno przeamania dawnychbarier pomidzy ydami i nie--ydami, jako e chrzecijanieniezalenie od faktu, do jakiegonale narodu, stanowi jednrodzin.Ludzie pochodzcy z nomadycz-nych plemion, mieszkajcy w na-miotach, zawsze zapraszali w-drowca, aby zosta na trzy dnii cztery godziny! Sdzili, e nataki wanie czas wystarczy imjedzenia, aby ugoci podróuj-cego.Podstaw posików byypaskie bochenki chleba i mleko.Na czas swojego pobytu go bytraktowany jak czonek klanu [ Pobierz całość w formacie PDF ]
