Pod redakcjš Charlesa E. Skinnera Psychologia wychowawcza (13)
Kurcz Ida Pamięć, uczenie się, język (13)
George Orwell Folwark zwierzęcy (13)
rok 2026 10 13
19
Card Orson Scott Plomien Serca
Forsyth Czwarty protokół
19 (350)
Mirkowicz Tomasz Pielgrzymka do Ziemi Swietej Egiptu
Mroczny krzyżowiec
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Najpierw zostaje ona zidentyfikowana jako po prostu twarz, nastêpnie przypisuje siê jej p³eæ, uznaje siê tê twarz za znajom¹ i ³¹czy siê j¹ ze wszystkimi innymi informacjami o danej osobie.Dopiero wówczas dodaje siê imiê i nazwisko osoby, co stanowi jakby neurofizjologiczny odpowiednik umieszczenia kandyzowanej wisienki na szczycie melby.Poniewa¿ nazwisko pojawia siê na samym koñcu, jest w pewnym sensie najbardziej nara¿one na ryzyko.Zgodnie z t¹ teori¹ nale¿a³oby siê spodziewaæ, ¿e nigdy nie zdarzy Ci siê przywo³aæ z pamiêci imienia i nazwiska danej osoby, o ile wczeœniej nie przypomnisz sobie wszystkich innych informacji o tej osobie – nie przytrafi Ci siê, ¿e popatrzysz na jak¹œ twarz i stwierdzisz: “To jest Leonard Cohen", nie mog¹c potem przypomnieæ sobie, kim jest osoba, o której mówisz.Zgodnie z regu³¹, która dotyczy absolutnie wszystkiego, co ma zwi¹zek z mózgiem, i w tym przypadku istnieje kilka konkurencyjnych teorii.Jedna z nich pos³uguje siê argumentem, ¿e kombinacja imienia i nazwiska odnosi siê wy³¹cznie do danej osoby, podczas gdy wszystkie inne cechy najczêœciej s¹ wspólne dla wielu ludzi.Tak wiêc mamy tysi¹ce piosenkarzy, równie du¿o poetów, wielu z nich pochodzi z Montrealu, ale jest tylko jeden Leonard Cohen {przynajmniej w tej kategorii).Im bardziej dana informacja jest specyficzna, tym trudniej j¹ sobie przypomnieæ.Inna hipoteza, wysuniêta przez Gillian Cohen (nie ma tu ¿adnego pokrewieñstwa) z Otwartego Uniwersytetu w Anglii, g³osi, ¿e imiona i nazwiska s¹ trudne do zapamiêtania, poniewa¿ nic nie znacz¹.Na przyk³ad “Ingram" nic nie znaczy (nawet dla mnie), podczas gdy “pisarz" coœ znaczy; st¹d informacjê, ¿e ktoœ jest pisarzem, ³atwiej zapamiêtaæ.Gillian Cohen wymyœli³a listê nazwisk i zawodów, w której ich zwyk³e role zosta³y odwrócone: nazwiskom nadano znaczenie, a zawody pozbawiono znaczenia.Na tej liœcie figurowali m.in.pan Piekarz z zawodu rumiarz, pan Kucharz bêd¹cy paciawcem, pan Fryzjer pracuj¹cy jako waciarz i zwaœnik o nazwisku Tragarz.Tym razem osoby testowane zapamiêtywa³y nazwiska lepiej ni¿ zawody, odwrotnie ni¿ zwykle siê to obserwuje.Zapewne œwiadczy to o tym, ¿e cechuj¹cy wiêkszoœæ nazwisk brak znaczenia powoduje, ¿e trudno nam je zapamiêtaæ.Z drugiej strony typowe nazwiska s¹ czêsto nazwami zawodów [kapitaln¹ ilustracj¹ problemu zapamiêtywania nazwisk jest nowela Antoniego Czechowa Koñskie nazwisko, której bohaterowie usi³uj¹ przypomnieæ sobie, jak brzmi nazwisko pilnie poszukiwanego medyka; przyp.red].¯adna z tych teorii nie wyjaœnia tego, czego wiêkszoœæ z nas doœwiadcza od czasu do czasu, a mianowicie znacz¹cej roli kontekstu.Twarz sama w sobie nie wystarcza, poniewa¿ jeœli zobaczysz j¹ w jakichœ niecodziennych okolicznoœciach, to przypuszczalnie bêdziesz musia³ w³o¿yæ sporo wysi³ku, by umieœciæ j¹ we w³aœciwym kontekœcie, zanim zdo³asz j¹ zidentyfikowaæ (przy czym nie chodzi tu o kontekst informacyjny, lecz o kontekst wizualny).Jeœli spotkasz swojego weterynarza na zakupach, to up³ynie dobra chwila, zanim uzmys³owisz sobie, kto to jest.Ale jeœli wyobrazisz sobie tê sam¹ twarz u osoby ubranej w bia³y fartuch i przebywaj¹cej w pomieszczeniu wype³nionym zapachem œrodków dezynfekuj¹cych, to masz gotow¹ odpowiedŸ [ Pobierz caÅ‚ość w formacie PDF ]
