1001 spotkań z naukš
116 05 (6)
Czarny anioł
09 (520)
Wolyniec Bogdan Zrodlo zycia
Kratochvil Stanisław Psychoterapia Kierunki metody badania (3)
Nastanie nocy (12)
Lem Stanislaw Niezwyciezony
251 frame (7)
George Orwell Folwark zwierzęcy (4)
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Niektórzy chasydzi pisz¹ do siebie listy albo rozmawiaj¹ przez telefon.Rywke przekonywa³a mnie, ¿e spotkania nic by nie zmieni³y i nie u³atwi³ybyniczego w ich ma³¿eñstwie.- Wielu uwa¿a, ¿e mi³oœæ to umiejêtnoœæ dawania, a dawaæ mo¿na ka¿demu,wiêc w³aœciwie ka¿dego mo¿na pokochaæ - mówi Rywke.- Nie obawia³am siê rozczarowania, bo polega³am na wielu pozytywnych in-formacjach o ch³opcu, które zgromadzili rodzice.Pierwsze miesi¹ce podwspólnym dachem by³y bardzo trudne.Oboje wstydziliœmy siê siebie, nieumieliœmy ze sob¹ rozmawiaæ, nie wiedzieliœmy, jak siê ko³o siebie poruszaæ.Mimo ¿e obie rodziny nale¿¹ do Satmer, ró¿ne by³y domy, w których siê wy-chowywaliœmy.Rodzina Joela jest bardziej ortodoksyjna.Pierwszym jego jê-zykiem by³ jidisz, a ja chodzi³am do Beit Jaakow, szko³y z wyk³adowym he-brajskim.W³aœciwie po œlubie dorastaliœmy razem trochê jak brat i siostrai bardzo powoli uczyliœmy siê byæ dla siebie mê¿em i ¿on¹.I choæ to napraw-dê by³o trudne, ja bardzo wierzê w swatanie.Ono daje prawie stuprocento-we zabezpieczenie: najpierw sprawdza kandydata gruntownie, a potem dajemiejsce uczuciu.Niereligijni najpierw siê zakochuj¹, a potem okazuje siê, ¿ewybrany ma powa¿ny feler.Rywke skoñczy³a jedenaœcie klas w Beit Jaakow, a to oznacza, ¿e otrzyma³amaksymalne wykszta³cenie.jakie przystoi dobrej ¿ydowskiej dziewczyniez pobo¿nego domu.Tu¿ po œlubie wpisywa³a teksty w komputer w wydaw-nictwie religijnym, potem krótko pracowa³a jako pomoc dentystyczna w kli-nice, w której czasem zdarzali siê pacjenci niereligijni.Na tyle czu³a siê nimiskrêpowana, ¿e zrezygnowa³a z tej pracy.Niedawno rozpoczê³a dwuletnikurs projektowania wnêtrz zorganizowany dla kobiet ortodoksyjnych przyszkole ORT-u.Ojciec i brat s¹ przedsiêbiorcami budowlanymi i z nimi Ryw-ke wi¹¿e plany przysz³ej pracy zawodowej.Kiedy pytam o jej model rodziny,otrzymujê standardow¹ odpowiedŸ.- Chcê mieæ du¿¹ rodzinê.Tyle dzieci, ile imiê da.A ja muszê mieæ si³y, ¿e-by je wychowaæ na dobrych ¯ydów: ch³opców - na znawców Tory, a córki-na dobre ¿ydowskie ¿ony i matki.Chcê wielu wnuków doczekaæ.I to wszyst-ko chyba.Praca zawodowa s³u¿y przede wszystkim utrzymaniu rodziny.Oczywiœcie.¿e to jest wa¿ne, czy jest przyjemnoœci¹, czy nie.W ¿adnym jed-nak razie nie mo¿e konkurowaæ z rodzin¹ i dzieæmi.Moja rodzina jest dlamnie tak samo wa¿na, jak dla niektórych kobiet niereligijnych kariera zawo-dowa, i nie widzê w tym nic z³ego.M¹¿ powinien do koñca ¿ycia studiowaæ,a ja dziêki temu czujê siê czêœci¹ jego Tory i to daje mi satysfakcjê.Jidisz jest jêzykiem u¿ywanym przez najbardziej ortodoksyjnych ortodoksów.Coraz mniej grup chasydzkich prowadzi szko³y dla dziewcz¹t z wyk³adowym¿ydowskim i w niewielu jesziwach ch³opcy rozmawiaj¹ na przerwach po ¿y-dowsku.Wszechobecny hebrajski ze wszystkich stron atakuj¹cy enklawy cha-redim jest ³atwiej przyswajany ni¿ kiedyœ polski, rosyjski czy wêgierski - jêzy-ki obcych.W koñcu ci, którzy mówi¹ po hebrajsku, to te¿ ¯ydzi.Co prawda nie-religijni, ale jednak bardziej swoi.W szko³ach charedim nieprzejednanych wo-bec œwieckiego pañstwa ¿ydowski pozostaje jêzykiem wyk³adowym.Ch³opcyzawsze maj¹ wiêcej kontaktu z ¿ydowskim ni¿ dziewczynki.Naukê w chede-rach rozpoczynaj¹ po ¿ydowsku, w jesziwach równie¿ ci¹gle jeszcze lekcjeprowadzi siê w jidisz.Rywke, sama wychowana w hebrajskim.z dzieæmi roz-mawia po ¿ydowsku, a z mê¿em po hebrajsku.Kiedy siê pobierali, ona prawienie zna³a ¿ydowskiego, a on wspó³czesnego hebrajskiego, wiêc postanowili siêwzajemnie uczyæ.Dzieci zapisali do szko³y z wyk³adowym jidisz, do Beit Ja-akow haJaszan, bo "tam uczniom wpaja siê w³aœciwe pogl¹dy", uwa¿a Rywke.Pytam o znaczenie zachowywania jidisz.- Przede wszystkim ludzie z Eida Charedit, tacy jak my, maj¹ problem z dzi-siejszym hebrajskim.Ten hebrajski to nie jest œwiêty jêzyk.Zosta³ napisanyprzez Ben Jehudê, który nie by³ cz³owiekiem religijnym.Ben Jehuda zdesa-kralizowa³ œwiêty jêzyk, bo starym s³owom przypisa³ nowe znaczenie.Naprzyk³ad chaszmal.W Torze to imiê króla, a we wspó³czesnym hebrajskimoznacza pr¹d, elektrycznoœæ.Wiêc kiedy dziecko s³yszy s³owo chaszmal - niemyœli o królu biblijnym, tylko o œwietle w pokoju.To nawet gorsze ni¿ u¿ywa-nie brzydkich s³Ã³w.Jidisz zawsze nas izolowa³, os³ania³ przed gojami.A dziœ,mimo ¿e ¿yjemy miêdzy ¯ydami, zachowujemy nasz jidisz równie¿ dlatego,¿eby siê odró¿niaæ od tych, którzy coraz bardziej przypominaj¹ gojów.Dla-tego te¿ inaczej siê ubieramy.Nasza odrêbnoœæ pomaga nam wytrwaæ w na-szym œwiecie, broniæ siê przed pokusami obcego.Im szczelniej siê zamknie-my, tym mniejsze ryzyko ulegania pokusom i zagubienia swojej drogi.Rywke nie bardzo rozumie pytania o jej stosunek do kultury jidisz w przed-wojennej Europie Wschodniej.Patrzy na mnie tak, jakbym opowiada³a jakieœniezrozumia³e historie.Ona po prostu nigdy nie s³ysza³a o Perecu, teatrze ¿y-dowskim, malarzach Ecole de France, nie mówi¹c o Bundzie i SanatoriumMedema w Miedzeszynie.Po chwili odnajduje siê w swojej pewnoœci i mówi,¿e najwa¿niejsze to byæ wiernym religii, jeszcze bardziej ni¿ byli jej wierniro-dzice.A te szmoncesy, które ja opowiadam, nie dotycz¹ jej w ogóle, boi wówczas, przed wojn¹, nie dotyczy³y ludzi g³êboko religijnych.To musz¹byæ jakieœ syjonistyczne albo wrêcz gojskie sprawy.Jest bardzo blada, drobna, niska i trochê przygarbiona, pewnie z powodu za-awansowanej ci¹¿y.Ma³e d³onie i nabrzmia³e stopy, zmêczone oczy i nik³yuœmiech.Ta szósta ci¹¿a jest tak naprawdê siódm¹.To by³o rok temu, Ryw-ke mia³a dwadzieœcia cztery lata, kiedy straci³a bliŸniaki w szóstym miesi¹-cu.Najwiêksza tragedia w jej ¿yciu.Bo dzieci s¹ wszystkim dla kobiety takiejjak ona - najdonioœlejszym spe³nieniem.Kiedy przez jedenaœcie miesiêcy poœlubie nie mog³a zajœæ w ci¹¿ê, oboje byli przera¿eni.Ale rebe uspokaja³i czekali cierpliwie.O adopcji nawet bali siê myœleæ, bo to ostatecznoœæ, naktór¹ niewiele bezdzietnych ma³¿eñstw ortodoksyjnych siê decyduje.Naj-pierw wielki k³opot, ¿eby sprawdziæ najdok³adniej pochodzenie dziecka: czyprzypadkiem babka nie by³a konwertytk¹ albo, co gorsza, nie ochrzci³a siê.A potem drugi du¿y k³opot - halacha zabrania, by adoptowana dziewczynkaprzebywa³a sam na sam z ojcem, a ch³opak z przybran¹ matk¹.Od pewnegowieku matka nie mo¿e poca³owaæ ch³opca, a ojciec córki.Zawsze trzeba pa-miêtaæ, ¿e to obce dzieci, wiêc w³aœciwie jakby siê swoich nie mia³o.Rozmawiamy z Rywke o nakazach przypisanych kobiecie (comiesiêczna k¹-piel w mykwie, szabasowe oddanie cha³y i zapalanie œwiec).Przez dwa ty-godnie w miesi¹cu, tydzieñ w czasie i tydzieñ po menstruacji, kobieta jestnieczysta i parê ma³¿eñsk¹ obowi¹zuje zakaz dotyku czu³oœci.W ka¿dej sy-pialni ultraortodoksów stoj¹ dwa ³Ã³¿ka odsuniête od siebie na odleg³oœæwiêksz¹ ni¿ wyci¹gniêta rêka.W czasie, kiedy kobieta jest nieczysta, musistroniæ od mê¿a.Nie tylko wiêc nie dotknie go, bêdzie unikaæ jego oczui ograniczy rozmowy do niezbêdnych.Jeœli chce podaæ mu jakiœ przedmiot,nie wolno jej tego zrobiæ bezpoœrednio - klucze zostan¹ po³o¿one na stole,a nie podane do rêki.Zarówno w talmudycznym traktacie Nidda, jak i w Ko-deksie Prawa ¯ydowskiego uzasadnia siê owe rygorystyczne zasady potrze-b¹ poskromienia pasji erotycznej.- Zachowania, które dla wielu kobiet i mê¿czyzn s¹ ca³kowicie obojêtne ero-tycznie, mog¹ rozpaliæ wielki ogieñ miêdzy par¹ religijn¹ - t³umaczy Rywke.Przez siedem dni po menstruacji kobieta "sprawdza siê", to znaczy ka¿degoranka bada przy pomocy tamponu ostatnie œlady krwi.Najczêœciej siódmegodnia jest ju¿ ca³kowicie czysta i wtedy ma obowi¹zek obmyæ swoje cia³ow mykwie [ Pobierz caÅ‚ość w formacie PDF ]
