Nienacki Zbigniew Pan Samochodzik i testament rycerza Jedrzeja
Testament matarese'a
Eco Umberto Imie Rozy (4)
207 13 (5)
4 (38)
www nie com pl 1
Sandemo Margit Saga O Ludziach Lodu
Harry Potter I Kamien Filozoficzny
Card Orson Scott Gra Endera (3)
www nie com pl 2
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.WypowiedŸ dotycz¹ca plemienia Gad (Rdz 49, 19) mo¿e byæ póŸniejszani¿ "Pieœñ Debory" (Sdz 5, 1-31) - gdzie plemiê Gad nosi jeszczenazwê Gilead - choæ tak¿e powsta³a w czasach sêdziów, a wiêc przedmonarchi¹.Czas powstania pozosta³ych czterech wyroczni trudnoustaliæ.Przypuszcza siê tylko, ¿e wyrocznia dotycz¹ca Judy pochodziz czasów po powstaniu monarchii Dawida.Fragmenty tych ró¿nychpoematów zebra³ prawdopodobnie w jedn¹ ca³oœæ kompilator Ÿród³aJ i on te¿ nada³ im obecn¹ formê.Nie mo¿na jednak wykluczyæ, ¿ew³¹czy³ do swego tekstu ten fragment z jakiegoœ wczeœniejszegodokumentu pisanego, którego autor opracowa³ go w³aœnie w tej postaci.6Zarówno wiêc poszczególne fragmenty i poszczególne wyrocznie, jak te¿ich ca³oœciowe opracowanie mog³o nast¹piæ na d³ugo przed skom-pilowaniem Ÿród³a J.W Ÿródle kap³añskim, czyli P, zachowa³ siê fragment b³ogos³awieñstwakap³añskiego, przeznaczonego z rozkazu Jahwe dla "synów Izraela" (Lb6, 24-27).B³ogos³awieñstwo to ma ju¿ nieco inny charakter, leczprawdopodobnie jest starsze od czasu powstania Ÿród³a P.Jest onozapewne cytatem z jakiegoœ utworu, który móg³ byæ ju¿ znany i wykorzys-tywany w czasach przed niewol¹ babiloñsk¹.Wszystkie te b³ogos³awieñstwa,wyrocznie i zaklêcia oraz z³orzeczenia zosta³y zaczerpniête prawdopodobnieprzez kompilatorów g³Ã³wnych Ÿróde³ Piêcioksiêgu z utworów starszychni¿ same te Ÿród³a.S¹ to wiêc Ÿród³a Ÿróde³.W Ksiêdze Liczb znajduj¹ siê doœæ obszerne poematy, znane podwspóln¹ nazw¹ "wyroczni Balaama" (Lb 23, I do 24, 25).S¹ onerozproszone wœród pisanych proz¹ opowieœci, które zazwyczaj zalicza siêdo Ÿróde³ J oraz E.Ustalenie czasu powstania tych wyroczni nastrêcza³osporo w¹tpliwoœci, powoduj¹cych znaczne ró¿nice zdañ.Pocz¹tkowo, wewczesnym okresie rozwoju krytyki biblijnej, uwa¿ano, ¿e powsta³y onedopiero w czasach po niewoli babiloñskiej, a wiêc w koñcu VI wieku p.n.e.Reakcj¹ na te stwierdzenia by³a przewa¿aj¹ca dziœ opinia, ¿e poematy s¹znacznie starsze, gdy¿ powsta³y w okresie zjednoczonej monarchii izraelskiej,czyli za panowania Dawida i Salomona, tzn.w X wieku p.n.e.Nieliczniuczeni (np.W.F.Albright) przesuwaj¹ ich powstanie na czasy jeszczewczeœniejsze i uwa¿aj¹, ¿e powsta³y one w XII w.p.n.e., a nawet widz¹w nich autentyczne wyrocznie jakiegoœ pó³nocnosyryjskiego wró¿bityi zaklinacza, dzia³aj¹cego na dworze króla Moabu.W obecnym tekœcie Ksiêgi Liczb z tymi fragmentami poetyckimi ³¹czysiê wyrocznia dotycz¹ca Amalekitów (Lb 24, 20).Chocia¿ ze wzglêdu nas¹siedztwo w kontekœcie przypisywano j¹ te¿ Balaamowi, to nie mo¿e byæona dzie³em tego samego autora i stanowi zupe³nie odrêbny fragment.W wypowiedzi tej bowiem nie ma ¿adnej wzmianki o Moabie, a o Izraeluwspomina siê tylko poœrednio.Tote¿ przypuszcza siê, ¿e wyroczniapowsta³a kiedy indziej, zapewne w czasach Saula lub Dawida, gdyAmalekici ucierpieli ju¿ niema³o z r¹k Izraelitów.Tekst ten zosta³w³¹czony póŸniej do Ÿróde³ J oraz E.Wyrocznia dotycz¹ca Kenitów (Lb 24, 21-22) i zapowiadaj¹cazniszczenie tego plemienia przez Asyryjczyków tak¿e jest fragmenteminnego utworu, choæ znajduje siê wœród wypowiedzi Balaama.Jej teks66jest doœæ niejasny, a wzmianka o Asyryjczykach wydaje siê póŸniejszymdodatkiem.Trudno te¿ ustaliæ dok³adnie czas jej powstania oraz w³aœciweznaczenie.Niemniej jednak wydaje siê nie ulegaæ w¹tpliwoœci - i taks¹dzi wiêkszoœæ specjalistów - ¿e autorzy Ÿróde³ J i E zaczerpnêli jej tekstz jakiegoœ wczeœniej istniej¹cego utworu.W Ksiêdze Liczb znajduje siê wyrocznia równie¿ odnosz¹ca siê wyraŸniedo Asyrii (24, 23-24), a mówi¹ca o tym, ¿e rozbije j¹ jakaœ morskapotêga.Sama ta wypowiedŸ nastrêcza sporo trudnoœci, gdy¿ nie znamy¿adnej sytuacji historycznej, która mog³aby byæ jej pod³o¿em.Niektórzyegzegeci s¹dzili, ¿e wypowiedŸ ta mówi o ciosach, jakie Asyrii zada³amorska potêga Cyrusa.Ale taka interpretacja jest ma³o prawdopodobna,gdy¿ nie ma ¿adnych podstaw w rzeczywistoœci historycznej.Tote¿ innikrytycy biblijni przypuszczali, ¿e treœæ tej wyroczni nawi¹zuje do podbojuimperium perskiego przez Aleksandra Wielkiego.Takie te¿ stanowiskozdaje siê zajmowaæ komentator w Biblii Tysi¹clecia.Jest jednak ma³oprawdopodobne, by tekst dotycz¹cy tak póŸnych wydarzeñ znalaz³ siêw Piêcioksiêgu.Obecnie przewa¿a opinia, ¿e po prostu nie wiemy, jakiejest t³o i znaczenie tego tekstu, który pozostaje dla nas niezrozumia³y, anite¿ nie znamy czasujego powstania.Kompilatorzy Piêcioksiêgu zaczerpnêligo zapewne z jakiegoœ innego pisanego utworu, którego pochodzenie niejest nam znane.Ksiêga Powtórzonego Prawa zawiera obszerny i wa¿ny poemat, okreœlanymianem "B³ogos³awieñstwo Moj¿esza" (33,1-29).Jego treœæ i charakterprzypomina b³ogos³awieñstwo Jakuba (Rdz 49,1-28).Poemat ten nale¿ydziœ do Ÿród³a D, lecz powsta³ zapewne pod wp³ywem b³ogos³awieñstwaJakuba, choæ w swym ogólnym tonie jest bardziej pog³êbiony podwzglêdem religijnym.Brak w nim jakiejkolwiek wzmianki o plemieniuSymeona œwiadczy, ¿e jest znacznie póŸniejszy ni¿ fragment z KsiêgiRodzaju.Przemawia za tym tak¿e to, ¿e dla autora "B³ogos³awieñstwaMoj¿esza" plemiê Lewi nie jest ju¿ szczepem œwieckim, lecz tylkoplemieniem kap³añskim.W poemacie znalaz³a równie¿ odbicie innasytuacja plemion izraelskich.Jest ona znacznie bardziej pomyœlna od tej,która by³a t³em b³ogos³awieñstwa Jakuba.Tylko plemiê Judy zdaje siêopuszczone i od³¹czone od innych plemion.Fakt ten jest powodemró¿nych opinii o czasie powstania tego utworu.Jedni umieszczaj¹ gow czasach Jeroboama I (930-910 p.n.e.), kiedy to plemiê Judy od³¹czy³osiê od pozosta³ych jedenastu plemion izraelskich.Inni s¹dz¹, ¿e utwór tenpowsta³ w czasach sêdziów, a wiêc przed powstaniem monarchii, tzn.6w XII-XI wieku p.n.e., gdy¿ wtedy ka¿de z plemion prowadzi³ow³asn¹ politykê.Jeszcze inni przypuszczaj¹, ¿e powsta³ on w czasachJeroboama II (783-743 p.n.e [ Pobierz caÅ‚ość w formacie PDF ]
