31 (88)
88 (7)
Zaburzenia psychosomatyczne w praktyce lekarskiej
J K Rowling Prisoner of Azkaban
The Redemption of Althalus by Eddings
04 (605)
Verne Juliusz Rozbitek z Cynthii
Books Dav
Józef Ignacy Kraszewski Królewscy synowie
Mitologia Greków
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Pozytywiści a romantycy.Kategoria:PolskiZakres:PozytywizmTytuł:Pozytywiści a romantycy.Dodano:1999.08.17Młode pokolenie końca lat 60 - tych, które ujrzało na własne oczy klęskę powstania styczniowego, wystosowało protest wobec ideologii romantycznej.Młodzi byli już zniecierpliwieni irracjonalnymi koncepcjami, zrywami, które kończyły się śmiercią wielu Polaków, konfiskatą dóbr, zsyłkami i koniecznością emigracji.Zachęceni racjonalną filozofią Zachodu, porażeni wizją ziemskiej nędzy i niesprawiedliwości społecznej zaczęli głosić przyziemne lecz praktyczne ideały.Zasadniczo odbiegały one od romantycznych postaw, co więcej - były im zdecydowanie przeciwne.Jednak w twórczości pozytywistów wciąż gdzieś hasła romantyków istniały, wciąż były ważne.Przykładowo w "Lalce" znajdujemy echa walk narodowowyzwoleńczych, sięgające początków XIX stulecia: Rzecki i Katz - Wiosna Ludów, Wokulski - powstanie styczniowe, ojciec Rzeckiego - wojny napoleońskie.Szczególnie ważne są więc tutaj idee ojczyzny, echa walk, które już się odbyły, nadzieje na wolność i powrót do wielkości (bardzo widoczne w przypadku Rzeckiego).Zwłaszcza wspaniały portret "ostatniego romantyka" - Rzeckiego - zawarty przez Prusa w "Lalce" stanowi echo romantycznych poglądów.Dzieje tego bohatera opisane są w jego pamiętniku.Najjaśniejsze karty jego życia to dzieciństwo, spędzone u boku ojca, uczestnika kampanii napoleońskiej i lata wojennej tułaczki w szeregach powstańczej armii węgierskiej.Rzecki na zawsze pozostał romantykiem, wyobcowanym ze świata pozytywistycznych ideałów.W młodości walczył o wyzwolenie narodów spod tyranii.Nie umiał pogodzić się z biernością, zadowolić małymi efektami.Pomimo wzorowego wywiązywania się z zadań subiekta całe życie czekał na sytuację, która pozwoliłaby mu podjąć walkę.Romantyczny rodowód mają też wątki miłosne "Lalki": miłość Wokulskiego do Izabeli Łęckiej, nie spełnione uczucie prezesowej Zasławskiej i stryja Wokulskiego, dramatyczna miłość doktora Szumana.Istotą romantycznego modelu miłości było poczucie tragizmu, niespełnienia, goryczy - kochanków rozdzielał wrogi świat zewnętrzny lub przepełniało ich rozczarowanie (podobnie jak Kordiana).Jednak Kordian, utraciwszy miłość, potrafił odnaleźć inną ideę.Wokulski, dawny powstaniec a późniejszy pozytywista, nowego sensu życia znaleźć nie potrafił.Tradycje romantyczne odnajdujemy także w "Nad Niemnem".Tak jak romantycy Orzeszkowa szukała prawdziwych wartości w prostym ludzie, jego wierzeniach, obyczajach, wyznawanych wartościach moralnych.Obok tych wartości umieszczony jest także wyraz hołdu w stosunku do powstańców 1863 roku - mogiła w lesie to miejsce święte, wspomnienie dawnych wydarzeń, to miejsce jedności wszystkich stanów.Także zachwyt pięknem nadniemeńskiej natury przywodzi na myśl romantyczną koncepcję człowieka i przyrody.Umiłowanie piękna przyrody i rodzimego krajobrazu utożsamione jest z miłością ojczyzny.Kultem otoczona jest pamięć walk narodowowyzwoleńczych.Nowela "Gloria victis" Orzeszkowej to znów obraz powstańczej tragedii, nieszczęśliwej, rozdartej przez historię miłości i głębokiego patriotyzmu - a więc hasła typowe dla romantycznej tradycji.Postacią obdarzoną wieloma romantycznymi cechami jest główny bohater "Potopu", Kmicic.Jego dzieje bardzo przypominają losy Jacka Soplicy, bohatera "Pana Tadeusza".W młodości Kmicic popełnił tragiczny błąd, przez co przylgnęło do niego imię zdrajcy.Gdy zrozumiał swą winę i zapragnął zasłużyć na miłość pięknej i uczciwej Oleńki, przyjął nazwisko "Babinicza".Z szaleńczą odwagą walczył za ojczyznę, chcąc w ten sposób odkupić swe winy.Zorganizował obronę klasztoru jasnogórskiego, oblężonego przez Szwedów.Z narażeniem życia uratował króla Jana Kazimierza, powracającego ze Śląska.To tylko dwa wydarzenia z bogatego rejestru zasług dla ojczyzny.Jacek Soplica nie dożył dnia swej rehabilitacji.Andrzej Kmicic został przywrócony w poczet obywateli Rzeczpospolitej, ukochana Oleńka ze łzami szczęścia zgodziła się zostać jego żoną a Szwedzi w walce z Rzeczpospolitą ponieśli klęskę.Optymistyczny finał powieści jednakże w żadnym stopniu nie umniejsza romantycznego charakteru bohatera."Contra spem spero" Konopnickiej jest hasłem romantycznym, nie pozytywistycznym.Poetka i cała jej twórczość w zasadzie bardziej zbliżona jest do poprzedniej epoki, niż do pozytywizmu.Wg.Konopnickiej poeta to przede wszystkim wieszcz, wódz narodu, a jego poezja powinna porywać do walki.Najważniejsza jest szlachetna i zaszczytna idea patriotyzmu, wszystkie inne są mniej ważne.A więc - pozytywiści głosząc swój nowy program żywili szacunek dla poprzedniej epoki.Autor: Nieznany [ Pobierz całość w formacie PDF ]
