Orson Scot Card Cien Endera
Eco Umberto Imie Rozy (3)
02 (248)
Przetacznik Gierowska Maria, Włodarski Ziemowit Psychologia wychowania
712 ind (8)
247 06 (5)
Cialdini Raobert Wywieranie wpływu na ludzi Teoria i pra (3)
rozdzial 10 (37)
Bogdanowicz Marta Psychologia kliniczna dziecka w wieku przedszkolnym (10)
BS00097.TXT
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Udręczony ojcowskim cierpieniem głos Kochanowskiego wydaję się być jedną z najbardziej reprezentatywnych wypowiedzi owego czasu.Druga połowa XV wieku stanowi bowiem okres przejściowy, w którym jeszcze wciąż żywe poglądy odrodzenia ścierały się z elementami nowej wizji świata.Kolejna epoka literacka – barok - jakby powtarza i rozwija to, co zasygnalizowane zostało przez twórcę fraszek: człowiek uzależniony został nie tylko od kaprysów fortuny, ale i własnej świadomości, jego reakcje są zmienne i określone przez zmieniające się okoliczności.Mikołaj Sęp – Szarzyński, podejmując wielką polemikę z opartą na koncepcjach antycznych renesansową wizją świata, zakreślił zupełnie nowy horyzont wiedzy o człowieku.Zaatakował stereotyp głoszący, że szczęściem jest życie oparte na względnym dobrobycie i ochronie pokoju, a spokój wewnętrzny zyskuje się przez stoicką rezygnację.Wyraził przekonanie, że sens życia kryje się nie w używaniu dobra pokoju, lecz w bojowaniu o wartości nadrzędne.Życie jednostki jest zawieszone między przeciwieństwami, w tej sferze istnienia realizują się antynomie duszy i ciała, wieczności i przemijania.Dla człowieka nie ma uspokojenia, chyba aż w niebie, gdy śmierć rozwiąże sprzeczność istnienia.Sępowi i podobnym mu poetom metafizycznym XVII wieku nie wystarcza obserwacja ziemskich zjawisk, swój wzór człowieka umieszczają na granicy światła i ciemności.Bóg to „święta, niezmierzona światłość”, szatan – „srogi ciemności hetman”, zaś „byt podniebny” jest miejscem spotkania tych antynomii.Dlatego przeznaczeniem ludzi jest ciągła walka i stałe dokonywanie wyboru, w czym Opatrzność im pomaga, ale nie wyręcza.Stąd wynika stały niepokój dyktowany szybkością spraw i krótkością życia.Źródłem siły człowieka jest wprawdzie wiara w Opatrzność, ale Bóg nie pozbawia nikogo wolnej woli, nie interweniuje w indywidualny los.Sami podejmujemy trudne, mylne decyzje, nie wiedząc, po której stronie znajdziemy się w chwili ostatecznej.W tej wizji świata ujawnił się kryzys świadomości porenesansowej.Jest to świat niepokojący, pełen niebezpieczeństw i pozorów, człowiek więc musi zdobyć się na niezwykły heroizm, by sprostać światu i warunkom nieustającej wojny o własne ocalenie.Zdarzeniu dwóch antynomicznych wizji świata – renesansowej i barokowej – odpowiada ewolucja stosowanej poetyki.Odrodzenie zdominowane było przez klasycyzm, którego ślady można dostrzec w twórczości niemal wszystkich autorów tej doby.Prąd ten był literacką konsekwencją humanizmu, przetłumaczeniem jego ogólnych wskazań na język teorii i praktyki pisarskiej.Ważnym składnikiem tej teorii były zasady gatunkowe, dotyczące zarówno hierarchii gatunków, wśród których uprzywilejowane miejsce zajmowały formy pochodzenia antycznego (epos, tragedia, oda, satyra), jak i nakazy przestrzegania czystości gatunkowej i jednorodności stylistycznej utworu.Z ową właściwą renesansową przejrzystością i czystością form zerwał barok, który nacisk położył na przepych i różnorodność.W zakresie języka poetyckiego obowiązywała zasad bogatego i ozdobnego mówienia, co wyrażało się w mnożeniu metafor, komplikowaniu struktur składniowych.Charakterystycznym dla tej epoki ujęciem był koncept, polegający na pomysłowym zestawieniu dwu pojęć lub obrazów antytetycznych, co stanowiło fundament kompozycyjny wiersza.W obrębie liryki barok pozostał wierny większości uznanych gatunków literackich, przejmując po epokach wcześniejszych sonet, elegię, sielankę, hymn.O ile ocena literatury renesansowej nie nastręcza większych trudności, o tyle niełatwe jest określenie miejsca i roli baroku w dziejach kultury polskiej.Powodem tych kłopotów jest mocno zakorzeniony w tradycji i świadomości ludzkiej kult renesansu.Rzeczywisty dorobek tego prądu, który w pełni zasłużył na miano „złotego wieku”, zaćmił jakby w opinii potomnych wszystko, co po nim nastąpiło.Warto jednak pamiętać, że wiek XVII przyniósł z sobą styl o sporych walorach artystycznych i intelektualnych.Nowi poeci zakwestionowali poglądy humanizmu, odwołując się do dualizmu ludzkiej natury, w której tylko to, co duchowe, jest wartością.Dali w ten sposób początek literaturze metafizycznej, trudnej, poszukującej nowych odpowiedzi na podstawowe pytania egzystencjalne.Dzięki temu doba Sępa i Morsztyna stanowi tak rozległy i ważki rozdział w historii narodowej kultury umysłowej i materialnej.Autor: Aneta [ Pobierz całość w formacie PDF ]
